ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: ΜΙΑ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑ ΓΛΩΣΣΑ

Η ελληνική γλώσσα είναι, ως γνωστόν, από τις ελάχιστες γλώσσες του κόσμου που διατηρήθηκε ενιαία και αδιάσπαστη χιλιετίες. Πράγματι η Ελληνική είναι η μόνη ευρωπαϊκή γλώσσα που μιλιέται χωρίς διακοπή επί 4.000 χρόνια και γράφεται επί 3.500 χρόνια. Είναι γεγονός επίσης ότι, όπως και όλες οι άλλες γλώσσες της οικουμένης, υπέστη και αυτή σημαντικές αλλαγές και διαφοροποιήσεις κατά τη μακραίωνη εξέλιξή της, καθώς αλλάζει αναπόδραστα καθετί το ζωντανό - διατήρησε ωστόσο αλώβητη την ιστορική της ενότητα και συνέπεια, παρέχοντας έτσι αδιαφιλονίκητες μαρτυρίες για την ιστορική συνέχεια και ενότητα συνάμα του ελληνικού πολιτισμού. Η άποψη εν προκειμένω του έγκριτου ελληνιστή Robert Browning είναι νομίζουμε απόλυτα εύλογη - ότι δηλαδή «δεν αποτελεί υπερβολή να υποστηριχθεί πως η Ελληνική δεν είναι μια σειρά από ξεχωριστές γλώσσες αλλά μία και ενιαία γλώσσα, και ότι αν κάποιος επιθυμεί να μάθει Ελληνικά, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν θα αρχίσει από τον Ομηρο, τον Πλάτωνα, την Καινή Διαθήκη, το έπος του Διγενή Ακρίτα ή τον Καζαντζάκη». Παρόμοιες ή παρεμφερείς απόψεις για την ελληνική γλώσσα έχουν διατυπώσει και πολλοί άλλοι διακεκριμένοι ξένοι ελληνιστές, όπως οι G. Thomson, L. Palmer, A. Mirambel, P. Chantraine και F. Adrados.

Και ο ενιαίος χαρακτήρας της Ελληνικής μπορούμε να πούμε ότι εδράζεται σε τρεις κυρίως παράγοντες: στην ετυμολογική συνέπεια και συνέχεια του λεξιλογίου της, στη διαχρονική ομοιομορφία της γραφής της και στην οργανική, τη δομική θα λέγαμε, συνοχή της. Ετσι κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι χιλιάδες λέξεις ή ετυμολογικές ρίζες, όπως και οι παραγωγικοσυνθετικοί μηχανισμοί τους - με άλλα λόγια το κύριο σώμα της Ελληνικής -, είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος ολόιδιες και κοινές σε όλες τις ιστορικές περιόδους και φάσεις της μακραίωνης διαδρομής της. Οταν λόγου χάριν προφέρουμε τις λέξεις θάλασσα, ουρανός, δήμος, δημοκρατία, τραγωδία, κωμωδία, θάνατος, τέλος, μοίρα, τύχη κ.λπ., θα λέγαμε ότι κατά τινα τρόπον «επικοινωνούμε» νοερά με εκείνους τους κατοίκους αυτής της χώρας που έζησαν χιλιάδες χρόνια πριν από εμάς και χρησιμοποίησαν τις ίδιες αυτές λέξεις με την ίδια περίπου σημασία. Εξάλλου στη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων οι λέξεις παριστάνονταν με τα ίδια γράμματα από τότε ως σήμερα - ειδικότερα από τον 8ο αι. π.Χ. όπου ανάγονται οι πρώτες επιγραφές σε αλφαβητική γραφή, όπως είναι επί παραδείγματι οι γνωστές επιγραφές του Διπύλου (περίπου 740-730 π.Χ.) και του κυπέλλου του Νέστορα (δεύτερο μισό του 8ου αι. π.Χ.). Πρόσφατα μάλιστα συναρπαστικές ανακαλύψεις εγχάρακτων γλωσσικών θραυσμάτων στην Αίγυπτο και στην Κεντρική Ιταλία, τα οποία χρονολογούνται από τις αρχές του 8ου αι. π.Χ., συνηγορούν υπέρ της θεωρίας ότι η προσαρμογή του φοινικικού αλφαβήτου σε ελληνικό έγινε κατά τον 9ο αι. π.Χ. ή και ακόμη νωρίτερα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αλλά και η οργανική συνοχή της Ελληνικής, που αποτελεί τον τρίτο παράγοντα της διαχρονικής της ενότητας, είναι όντως παραδειγματική· γιατί μπορεί να υπέστη, ως ζωντανός οργανισμός, πολλές και ποικίλες μεταβολές στη δομή της - ιδιαίτερα επί του φωνολογικού πεδίου, στη διάρκεια της ελληνιστικής κυρίως εποχής, κατά την οποία σφυρηλατήθηκε, καθώς γνωρίζουμε, και η φυσιογνωμία της Νεοελληνικής -, αλλά οι αλλαγές αυτές δεν μπόρεσαν να αλλοιώσουν τον εσώτερο οργανισμό της, τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ταυτότητάς της.

Ούτε λοιπόν η αρχαία Ελληνική είναι νεκρή γλώσσα, σαν τη Λατινική, όπως ειπώθηκε πρόσφατα, αλλά ζωντανή και θάλλουσα παρουσία μέσα στον κορμό της Νεοελληνικής, αφού ζωντανή και σφριγηλή παραμένει έως σήμερα η μία και ενιαία Ελληνική. Αξίζει πράγματι να αναφέρουμε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα με κάποια χονδρικά ποσοστά: Από τις 110 λέξεις που περιέχουν και τα δύο μαζί προοίμια της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας» (8ος αι. π.Χ.) το ένα τρίτο και πλέον από αυτές χρησιμοποιούνται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ατόφιες και ολοζώντανες στη Νεοελληνική, ενώ οι υπόλοιπες γίνονται αμέσως κατανοητές με τη βοήθεια ελάχιστων εξηγητικών σχολίων. Από τις περίπου 500 λέξεις που περιλαμβάνει ο γνωστός λόγος του Λυσία «Υπέρ Αδυνάτου» (5ος αι. π.Χ.) μόνο το ένα τρίτο περίπου από αυτές είναι κάπως δύσληπτες για τους Νεοέλληνες, ενώ οι υπόλοιπες είναι σε ευρύτατη χρήση στη Νεοελληνική. Από τις 4.900 λέξεις της Καινής Διαθήκης (1ος-2ος αι. μ.Χ.) κατά τον Γεώργιο Χατζιδάκι, τον πατέρα της ελληνικής Γλωσσολογίας, οι μισές περίπου, δηλαδή οι 2.280, χρησιμοποιούνται ευρέως και σήμερα, οι 2.220 είναι ευκολονόητες από τους Νεοέλληνες και μόνο περίπου 400 χρειάζονται ερμηνευτικό σχολιασμό, για να γίνουν κατανοητές. Τέλος από τις περίπου 800 λέξεις που περιέχουν οι 24 οίκοι ή στάσεις του «Ακάθιστου Υμνου» (πιθανόν 7ος αι. μ.Χ.) περίπου το ένα τρίτο από αυτές απαιτούν εξηγητικά σχόλια, για να καταστούν εύληπτες, ενώ οι υπόλοιπες είναι σε κοινή χρήση στη Νεοελληνική. Και για ένα μικρό μέτρο σύγκρισης με τα παραπάνω αναφερόμενα ποσοστά αρκεί να επισημάνουμε τούτο μόνο: Κείμενα της αρχαιότερης Αγγλικής είναι σχεδόν ακατάληπτα από τους σύγχρονους Αγγλους χωρίς κατάλληλα ερμηνεύματα. Κανείς όμως έως τώρα δεν χαρακτήρισε τα παλαιότερα Αγγλικά «νεκρή γλώσσα», ούτε πρότεινε να περιοριστεί στο ελάχιστο η διδασκαλία τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.  

Ο κ. Γεράσιμος Α. Μαρκαντωνάτος είναι διδάκτωρ Κλασικής Φιλολογίας - συγγραφέας. 

(ΠΗΓΗ: TO BHMA)

Εμμανουήλ Κριαράς - Δίνει συνέντευξη στα 107 γενέθλιά του

Στη ζωή μου έκαμα αυτό που θεωρούσα καθήκον μου, λέει ανήμερα των 107ων γενεθλίων του.

«Το ξέρω καλά. Οι περισσότεροι– ειδικά κάποιοι νεόκοποι από τις τηλεοράσεις που έρχονται να με δουν, να μου ζητήσουν "δηλώσεις", δεν είναι γιατί γνωρίζουν και εκτιμούν το έργο και την προσωπικότητά μου. Είναι η ηλικία μου που τους κάνει εντύπωση. Δεν επεπόθησα ξέρετε τόσο μακρύ βίο... Έγινε. Δεν θέλω πια άλλο να ζήσω. Η χαρά μου (η αγαπημένη μου σύζυγος) έφυγε. Ο έρωτας– τον οποίο η ύπαρξή της και μόνο μου ενέπνεε, ο έρωτας για τη ζωή, τη δημιουργία και την εργασία, για τη δημιουργία, δεν υπάρχει πια. Οπότε, σας ευχαριστώ για τις ευχές και τα δώρα αλλά... είναι πλέον περιττά. Και η εποχή μας δεν το θέλει το περιττό..».
Αυτό ανέφερε, μεταξύ πολλών άλλων, στη συνέντευξή του την Πέμπτη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Βίκυ Χαρισοπούλου, ο Εμμανουήλ Κριαράς, με αφορμή τα 107α γενέθλιά του: Ο διακεκριμένος φιλόλογος και ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1906 (15 Νοεμβρίου σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο που ίσχυε τότε) στον Πειραιά.
Ο Εμμανουήλ Κριαράς ζει πάντα εκεί, στο διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου της οδού Αγγελάκη, ανάμεσα σε βιβλία, χαρτιά, στυλό, λεξικά, φωτογραφίες (κυρίως της συζύγου του), μερικές παλιές πολυθρόνες, μια κλειστή (πάντα) τηλεόραση, λίγες εφημερίδες («δεν αγοράζω πια τέσσερις την ημέρα, τις μείωσα... δεν έχουν πια ειδήσεις» λέει μάλλον απογοητευμένος) και την... «απέραντη στοργή που μου δείχνει η Αρτέμιδα, την οποία ευχαριστώ» (συμπληρώνει εμφατικά)...
Τα γενέθλιά του (τιμώνται πάντα από τους φίλους και συνεργάτες του- ή έστω όσους απ' αυτούς απέμειναν εν ζωή), «θα είναι κάτι λιτό. Απλώς θα μαζευτούμε να φάμε μαζί. Η εποχή δεν επιτρέπει πλέον τα περιττά...».
«Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή... Θυμάμαι– ξέρετε -τον κομήτη του Χάλεϊ, την εμφάνιση του Βενιζέλου, παρέστην – μικρό παιδί- σε ένοπλο συλλαλητήριο στην Κρήτη...».
  «Δεν θέλω πλέον να ζω. Θέλω να διατηρήσω την αισιοδοξία μου αλλά δεν μου το επιτρέπουν τα "πράγματα" όπως έχουν καταστεί. Και σε κοινωνικό και σε προσωπικό επίπεδο. Κοινωνικά, μ' αυτή την κατάπτωση την οικονομική, αλλά όχι μόνο. Είναι πολιτικό το πρόβλημα και βεβαίως και πρόβλημα παιδείας. Ο Έλληνας έχει τον... ηρωισμό να θαυμάζει το αρχαίους– χωρίς, όμως, να τους γνωρίζει, ούτε να τους καταλαβαίνει. Έτσι, γιατί τον βολεύουν... Παράλληλα, φροντίζει για τον διορισμό του "ανάξιου" συνήθως παιδιού του σε βάρος του άξιου παιδιού του διπλανού, ο οποίος δεν έχει τις ίδιες... γνωριμίες, φροντίζει να δουλεύει όσο το δυνατό λιγότερο, να πάει αργότερα και να φεύγει νωρίτερα από τη δουλειά του, να βάζει στην τσέπη του ό,τι και όσο μπορεί ο καθένας– όχι μόνο οι πολιτικοί- απ' αυτά που δεν του ανήκουν, να μισεί και να υπονομεύει τον "άλλο", να...».
«Απόλογος Βίου»
Είναι αυτές οι εκκρεμότητες που ολοκλήρωσε ήδη. Το τελευταίο βιβλίο του βρίσκεται ήδη στο τυπογραφείο κι έχει τον τίτλο «Απόλογος Βίου». «Προσθέτω ό,τι ίσως παρέλειψα στις προηγούμενες εργογραφίες και βιογραφίες μου. Αυτά που σας είπα στις κατά καιρούς συζητήσεις μας. Για τη ζωή μου, τη γυναίκα μου, τις δραστηριότητες μου». (απόσπασμα από τη συνέντευξη του Ε. Κριαρά)

Εργασίες στην Έκθεση-Έκφραση

Αφίσα - Παναγιώτα Τ.

(γράφει η μαθήτρια Κατερίνα Μ.)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Ανακοινώνεται ότι την Παρασκευή, 20/12/13 διοργανώνεται μια εκδήλωση με αφορμή τη λήξη των σχολικών δραστηριοτήτων, λόγω της Γιορτής των Χριστουγέννων. Μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι μαθητές του Λυκείου καθώς και του Γυμνασίου, αν το επιθυμούν. Θα υπάρχουν διάφορα εδέσματα και αναψυκτικά καθώς και χορωδίες που θα τραγουδούν χριστουγεννιάτικες μελωδίες. Όποιος επιθυμεί να συμμετάσχει σε αυτές να έρθει σε επαφή με την διεύθυνση του σχολείου. Η εκδήλωση θα λάβει χώρα στο κοινωτικό κέντρο της τοπικής κοινότητας.

Με εκτίμηση,

Ο πρόεδρος του 

δεκαπενταμελούς

 του σχολείου

20 Νοεμβρίου-Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδού

Η ημερομηνία 20 Νοεμβρίου, σηματοδοτεί την ημέρα κατά την οποία η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού το 1959, και τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΣΔΠ) το 1989. Ο ΟΗΕ καλεί τις χώρες να τηρούν Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού ως ημέρα για να αναγνωρίσει τη σημασία της ενεργούς προώθησης της ευημερίας των παιδιών του κόσμου.

Έτσι λοιπόν η Google όπως κάθε χρόνο δεν ξέχασε την συμαντική αυτή ημέρα και αφιέρωσε στα παιδιά όλου του κόσμου το σημερινό λογότυπο της, που τιμά την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Η Ελλάδα επικύρωσε τη συγκεκριμένη Σύμβαση στις 2 Δεκεμβρίου 1992 με το νόμο 2101. Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, βέβαια, τα δικαιώματα των παιδιών καταπατώνται και τα στοιχεία σοκάρουν: μικρά παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και στερούνται της σχολικής εκπαίδευσης, εκατοντάδες χιλιάδες υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, δεκάδες χιλιάδες ακρωτηριάζονται στους πολέμους και πολλά ακόμη ορφανεύουν ή και σκοτώνονται από ασθένειες.

ΦΩΝΕΣ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Ο Καβάφης διέκρινε τα ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες: Ιστορικά, φιλοσοφικά, ηδονικά. 

Το ποίημα "Φωνές"  ανήκει στα φιλοσοφικά του ποιήματα, τα οποία πραγματεύονται διάφορα θέματα σχετικά με στάσεις ζωής, με τη ματαιότητα των ανθρώπινων μεγαλείων κ.λ.π.

Το ποίημα "Φωνές" βασίζεται στην τεχνοτροπία του συμβολισμού, σύμφωνα με τον οποίο προέχει η δημιουργία μιας υποβλητικής συναισθηματικής κατάστασης.

Στο ποίημα αυτό του Καβάφη κυριαρχεί η νοσταλγία για τα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής του που χάθηκαν. Η αναδρομή στο παρελθόν γίνεται με ανάκληση του ήχου της φωνής των αγαπημένων του ανθρώπων.
Ο ποιητής χαρακτηρίζει ιδανικές και αγαπημένες τις φωνές των ανθρώπων που πέθαναν ή έχουν πια απομακρυνθεί από τη ζωή του ποιητή.
Ο Καβάφης επιλέγει να μιλήσει για τις φωνές των αγαπημένων του και όχι για το πρόσωπό τους, καθώς η φωνή αποτελεί το βασικό μέσο έκφρασης συναισθημάτων και είναι συχνά φορέας πολύτιμων μηνυμάτων αγάπης ή σκέψεων ιδιαίτερης αξίας.
Είναι γνωστό πως ένας ήχος, μια φράση ή κάποτε και μια λέξη, μπορεί να πυροδοτήσει συχνά μια σειρά συνειρμών που μας επιστρέφουν σε πρόσωπα του παρελθόντος.
Ο ποιητής, μάλιστα, μη θέλοντας να καταστήσει το ποίημά του αυστηρά προσωπικό, χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό στις κτητικές αντωνυμίες, ώστε να μπορούν ευκολότερα οι αναγνώστες να ταυτιστούν με τις σκέψεις του ποιητή.

2013 – ΕΤΟΣ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ

«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια – σ’ ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά».

Κ.Π. Καβάφης 150 χρόνια από τη γέννησή του 1863-2013

 

Με αφορμή το έτος Καβάφη (2013), η Δήμητρα πήρε την πρωτοβουλία να συγκεντρώσει στοιχεία για τη ζωή του ποιητή και στη συνέχεια να  αναζητήσει και να διαβάσει διάφορα ποιήματά του, σημειώνοντας τους στίχους που της έκαναν εντύπωση. Το αποτέλεσμα θα το αναρτήσουμε σε λίγες μέρες.

Ας δούμε εδώ μια μικρή παρουσίαση της ζωής και του έργου του ποιητή

"Η πείνα του Καραγκιόζη"

Με αφετηρία την ανάγνωση του θεατρικού κειμένου του καραγκιοζοπαίχτη Αντώνη Μόλλα "Η πείνα του Καραγκιόζη", ο Γιάννης, ο Νίκος και ο Χρήστος, με πολλή χαρά και κέφι δημιουργήσαν το παραπάνω κολάζ, που στολίζει από σήμερα την τάξη τους. Ζωγράφισαν τις φιγούρες από το θέατρο σκιών και έμαθαν πληροφορίες για αυτές. Μπράβο, παιδιά! 

Ας απολαύσουμε ένα ακόμα επεισόδιο από την ιστορία του ΚαραγκιόζηΕΔΩ

 Από τον δίσκο "Λάχανα και Χάχανα" σε μουσική του Τάσου Ιωαννίδη, με τον μοναδικό Ευγένιο Σπαθάρη και χορωδία παιδιών.

Τέλος, στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να περιηγηθείτε στο Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών-Δήμου Αμαρουσίου.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ

Για τον συγγραφέα διαβάστε ΕΔΩ

Η ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ

Για τον Κων/νο Θεοτόκη διαβάστε πληροφορίες ΕΔΩ

Η ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ

Θέμα του αφηγήματος είναι η απόδοση από τους ανθρώπους τόσο μεγάλης αξίας στο χρήμα, ώστε να μην υπολογίζουν μπροστά σε αυτό την τιμή και τα πιο αγνά αισθήματα. 

Το περιεχόμενο είναι κυρίως κοινωνικό, επειδή προβάλλεται σε αυτό η κοινωνική αδικία, η πολιτική διαφθορά και η εξάρτηση των ανθρώπων από δυνάμεις οικονομικές και γενικότερα κοινωνικές. Στο κείμενο υπάρχουν και στοιχεία ηθογραφικά: οι ήρωες διαγράφονται χωρίς αυταπάτες με τα προβλήματα και τους προβληματισμούς τους, με τις αντιλήψεις και τον τρόπο ζωής που τους επιβάλλει η κοινωνία. Μάλιστα ο συγγραφέας, καθώς περιγράφει τις αντιδράσεις τους, εισδύει στο βάθος της ψυχής τους δίνοντας ολοκληρωμένους χαρακτήρες.

 

ΤΑ ΑΚΡΙΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

ακριτικά τραγούδια (10)

"Παπατρέχας" Αδαμάντιος Κοραής

Γιάννης Κολιός- Κοραής

 [...] Ειδικά για τον "Παπατρέχα" δεν χρειάζονται σχόλια. Η διαπίστωση του έγκυρου ιστορικού της νεοελληνικής λογοτεχνίας, του Κ. Θ. Δημαρά, περιέχει στη συντομία της, όλη τη σημασία αυτού του αριστουργήματος: "Είναι τόση η τέχνη του Κοραή, τόση η ικανότητά του να εξάρει τα χαρακτηριστικά, να απομονώσει τα γελοία, να διαγράψει μέσα σε λίγες φράσεις τη μορφή και τη σκέψη των ανθρώπων, ώστε κατόρθωσε σε λίγες σελίδες να στήσει μια ζωντανή μορφή μέσα στη δημιουργική μας λογοτεχνία: τον "Παπατρέχα"."

(από το εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου)