Αγνωστο διήγημα του Παπαδιαμάντη

Νέο, άγνωστο και αθησαύριστο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ανακαλύφθηκε πριν από λίγο καιρό και κυκλοφορεί σήμερα, για πρώτη φορά, ύστερα από 108 χρόνια, από τις εκδόσεις «Ερατώ». Πρόκειται για τη «Νοσταλγία του Γιάννη», ένα χιουμοριστικό, βουκολικό, νησιώτικο διήγημα, με πασχαλινή θεματολογία. Είχε δημοσιευτεί για πρώτη φορά στην εφημερίδα «Αλήθεια», το 1906, ενώ ο σπουδαίος Σκιαθίτης συγγραφέας ήταν ακόμη εν ζωή (απεβίωσε το 1911 από πνευμονία). Στη συνέχεια, επαναδημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Οικογένεια», το 1928.

       Από αυτό το έντυπο έγινε η ανακάλυψη, από τον συλλέκτη και ερευνητή ανέκδοτων λογοτεχνικών κειμένων, Νίκο Σαραντάκο. Ο ίδιος ανέλαβε την επιμέλεια, την εισαγωγή και το επίμετρο στην πρώτη αυτή έκδοση του διηγήματος. «Η «Οικογένεια» ήταν λαϊκό εβδομαδιαίο περιοδικό. Μέσω της ανταλλαγής αρχειακού υλικού με τον μεταπτυχιακό φοιτητή Γιώργο Μιχαηλίδη, έφτασε στα χέρια μου το συγκεκριμένο τεύχος και ανακαλύφθηκε η «Νοσταλγία του Γιάννη». Δυστυχώς, η αρχική του δημοσίευση δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα», λέει.

    Η τελευταία φορά που βρέθηκε αθησαύριστο διήγημα του Παπαδιαμάντη ήταν το 2007, το «Γιαλόξυλο», που το έφερε στο φως ο καθηγητής Βασίλειος Τωμαδάκης και αρχικά είχε δημοσιευτεί στο χριστουγεννιάτικο φύλλο της εφημερίδας «Πατρίς», το 1905. Τότε, ο μελετητής και υπεύθυνος έκδοσης πολλών έργων του συγγραφέα, Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, είχε αναφέρει: «Χρόνια το περιμέναμε! Διήγημα… δημοσιευμένο όσο ακόμη ζούσε ο Παπαδιαμάντης δεν είχαμε αξιωθεί να δούμε ύστερα απ’ τη στερνή καταγραφή του Γ.Κ. Κατσίμπαλη (1938)». Και έκλεινε με την ευχή: «Αμποτε την Πρωτοχρονιά του 2011 το κύμα να ξέβραζε και άλλο ποντισμένο διήγημα».

      Χρειάστηκε να περάσουν ακόμη τρία χρόνια για να πραγματοποιηθεί η ευχή του. Τώρα, μόλις έμαθε για τη νέα αυτή ανακάλυψη, έγραψε: «Μακάρι να αγκιστρώσετε στους βυθούς της λήθης και κάποιον άλλον παπαδιαμαντικόν ιχθύν».

 

«Καθώς έχω την πετριά να σκαλίζω παλιά έντυπα, έχω κατά καιρούς εντοπίσει και δημοσιεύσει αθησαύριστα κείμενα αγαπημένων μου συγγραφέων, του Λαπαθιώτη, του Βάρναλη, του Φιλύρα, αλλά με τον Παπαδιαμάντη το πράγμα διαφέρει. Ειδικά η «Νοσταλγία του Γιάννη» έχει γραφεί με νοσταλγία, αλλά και κέφι. Δεν άφηνε να φανεί το χιούμορ του εύκολα ο Παπαδιαμάντης, αλλά εδώ έκανε εξαίρεση», εξηγεί ο κ. Σαραντάκος. «Δεν θα ήθελα βέβαια να πέσω στην παγίδα του συλλέκτη και να πω πως πρόκειται για μια ανακάλυψη χωρίς προηγούμενο, ωστόσο πρόκειται για ένα μικρό διαμάντι, από τα πιο εκλεκτά. Το να έχουν βρεθεί μόνο δύο έργα του Παπαδιαμάντη μέσα σε 75 χρόνια δεν είναι και λίγο». Η χαρά της ανακάλυψης διαδέχτηκε την αγωνία: «Σαν τον αρχαιολόγο που βρίσκεται μπροστά σε νέο εύρημα, αναρωτιέσαι για την αυθεντικότητα, τη μοναδικότητα κ.λπ. Ωστόσο, πλέον, χωρίς υπερβολές μπορούμε να πούμε πως έχουμε το 172ο διήγημα του Παπαδιαμάντη».

Για τον εκδότη του οίκου «Ερατώ», κ. Μανουσάκη, το γεγονός της ανακάλυψης είναι συγκινητικό: «Είμαι 32 χρόνια στον χώρο των εκδόσεων και νιώθω πως το πιο σημαντικό κομμάτι ενός πολιτισμού είναι η γνώση μέσω των βιβλίων και η τέχνη μέσω της ποίησης. Και ο Παπαδιαμάντης τα συνδυάζει και τα δύο».

Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών

ΒΡΑΒΕΙΟ ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2014

Στον Πατρίκ Μοντιανό το Νομπέλ Λογοτεχνίας

Ο Γάλλος Πατρίκ Μοντιανό είναι ο νικητής του φετεινού Νομπέλ Λογοτεχνίας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας, ο Μοντιανό βραβεύεται "για την τέχνη της ανάμνησης με την οποία ζωντανεύει τις πιο ασύλληπτες ανθρώπινες μοίρες και αποκαλύπτει τον πραγματικό κόσμο της κατοχής".
Ο Πατρικ Μοντιανό γεννήθηκε στις 30 Ιουλίου 1945 σε προάστιο των Παρισίων. Εχει εβραϊκή καταγωγή από την πλευρά του πατέρα του, που ήταν γόνος επιφανούς θεσσαλονικιώτικης οικογένειας, και βελγικό αίμα από την πλευρά της μητέρας του. Σπούδασε στο  Lycée Henri-IV στο Παρίσι, όπου ο καθηγητής Γεωμετρίας ήταν ο Ρεϊμόν Κενώ, ένας συγγραφέας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή του. Ο Μοντιανό έκανε το ντεμπούτο του ως συγγραφέας το 1968, με το μυθιστόρημα  La place de l’étoile, το οποίο είχε μεγάλη επιτυχία.
Οι ελληνικές εκδόσεις
Το έργο του Μοντιανό είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ελλάδα, όπου μεταφράζεται εδώ και τριάντα περίπου χρόνια. Ανάμεσα στα βιβλία του, τα οποία έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά, είναι η Χαμένη γειτονιά (Χατζηνικολή, 1987), η Οδός σκοτεινών μαγαζιών (Κέδρος, 1988), τα Άνθη ερειπίων (Οδυσσέας, 1992), το Άρωμα της Υβόννης (Λιβάνης, 1995), οι Κυριακές του Αυγούστου (Καστανιώτης, 1996), η Ντόρα Μπρούντερ (1999), το Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά (Πόλις, 2004), το Νυχτερινό ατύχημα (2005), το Στο Café της χαμένης νιότης (Πόλις, 2008) και η Μικρή Μπιζού (Πόλις, 2013).
Η δουλειά του Μοντιανό επικεντρώνεται σε θέματα όπως η μνήμη, η λήθη, η ταυτότητα και οι ενοχές. Το Παρίσι είναι πολύ συχνά παρόν στο έργο του και μπορεί να θεωρηθεί ένα από τα πιο δημιουργικά στοιχεία του. Πολύ συχνά οι ιστορίες του έχουν αυτοβιογραφικά θεμέλια ή βασίζονται σε γεγονότα τα οποία συνέβησαν κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Μερικές φορές αντλεί υλικό από συνεντεύξεις, άρθρα εφημερίδων ή τις δικές του σημειώσεις, τις οποίες έχει συγκεντρώσει κατά την διάρκεια των ετών.
Εχει βραβευτεί επίσης το 1972 από τη γαλλική ακαδημία και το 1978 κέρδισε το βραβείο Gongourt για το μυθιστόρημά του «Rue des boutiques obscures». Το 2010 τιμήθηκε από το Ινστιτούτο της Γαλλίας με το βραβείο Cino Del Duca ενώ το 2012 κέρδισε το αυστριακό κρατικό βραβείο ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.
Ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ απηύθυνε σήμερα «τα πιο θερμά του συγχαρητήρια» στον συγγραφέα Πατρίκ Μοντιανό, ο οποίος τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, χαιρετίζοντας σε ανακοίνωσή του «το σημαντικό του έργο που ερευνά τη λεπτολογία της μνήμης και τη περιπλοκότητα της ταυτότητας». 
Ο 69χρονος Μοντιανό είναι ο δέκατος πέμπτος γάλλος συγγραφέας που τιμάται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τιμήθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία για την «τέχνη της μνήμης, χάρη στην οποία ζωντάνεψε τις πιο ανεπαίσθητες ανθρώπινες ιστορίες κι έφερε στο φως τη ζωή στην Κατοχή».
 Εξερευνώντας «την σκοτεινή περίοδο της Κατοχής», ο Μοντιανό «προσπαθεί να κατανοήσει πώς τα γεγονότα ωθούν τους ανθρώπους να χάσουν ή να αποκαλύψουν τους εαυτούς τους», πρόσθετε ο γάλλος πρόεδρος στην ανακοίνωσή του. Παράλληλα ο Ολάντ επεσήμανε ότι η βράβευση του γάλλου συγγραφέα «επιβεβαιώνει τη μεγάλη του επιρροή στη λογοτεχνία μας».
Από την πλευρά του ο εκδότης του Μοντιανό, ο Αντουάν Γκαλιμάρ, τον πήρε τηλέφωνο για να τον συγχαρεί και δήλωσε ότι ο συγγραφέας είναι «πολύ χαρούμενος».  «Μίλησα με τον Μοντιανό στο τηλέφωνο. Τον συνεχάρην και με τη συνηθισμένη σεμνότητά του μου είπε: “είναι περίεργο”. Όμως είναι πολύ χαρούμενος», εξήγησε ο Γκαλιμάρ. «Είναι μια μεγάλη έκπληξη για εμάς και μια υπέροχη ημέρα», πρόσθεσε ο εκδότης. «Έλαβα ένα τηλεφώνημα από την Σουηδική Ακαδημία δύο ή τρία λεπτά πριν την επίσημη ανακοίνωση. Με την περίφημη διακριτικότητά του, τον σκέφτομαι (τον Μοντιανό) όταν θα πρέπει να μιλήσει ενώπιον της Σουηδικής Ακαδημίας», πρόσθεσε με ένα χαμόγελο ο Γκαλιμάρ. «Και θα είμαι στο πλευρό του». Ο Γκαλιμάρ πίστευε ότι «θα χρειαζόταν να περιμένουμε 30 χρόνια προτού ένας άλλος Γάλλος τιμηθεί με το Νόμπελ μετά τον (Ζαν-Μαρί Γκουστάβ) λε Κλεζιό» το 2008.
Οι νικητές του Νομπέλ Λογοτεχνίας από το 1980 μέχρι το 2013
2013: Alice Munro, Καναδάς. 2012: Mo Yan, Κίνα. 2011: Tomas Transtromer, Σουηδία. 2010: Mario Vargas Llosa, Περού. 2009: Herta Mueller, Γερμανία. 2008: Jean-Marie Gustave Le Clezio, Γαλλία. 2007: Doris Lessing, Βρετανία. 2006: Orhan Pamuk, Τουρκία. 2005: Harold Pinter, Βρετανία. 2004: Elfriede Jelinek, Αυστρία. 2003: J.M. Coetzee, Νότια Αφρική. 2002: Imre Kertesz, Ουγγαρία. 2001: V.S. Naipaul, Βρετανός γεννηθείς στο Τρινιδάδ. 2000: Gao Xingjian, Γάλλος γεννηθείς στην Κίνα. 1999: Guenter Grass, Γερμανία. 1998: Jose Saramago, Πορτογαλία. 1997: Dario Fo, Ιταλία. 1996: Wislawa Szymborska, Πολωνία. 1995: Seamus Heaney, Ιρλανδία. 1994: Kenzaburo Oe, Ιαπωνία. 1993: Toni Morrison, Ηνωμένες Πολιτείες. 1992: Derek Walcott, Αγία Λουκία. 1991: Nadine Gordimer, Νότια Αφρική. 1990: Octavio Paz, Mεξικό. 1989: Camilo Jose Cela, Ισπανία. 1988: Naguib Mahfouz, Αίγυπτος. 1987: Joseph Brodsky, Αμερικανός γεννηθείς στη Ρωσία. 1986: Wole Soyinka, Νιγηρία. 1985: Claude Simon, Γαλλία. 1984: Jaroslav Seifert, Τσεχοσλοβακία. 1983: William Golding, Βρετανία. 1982: Gabriel Garcia Marquez, Κολομβία. 1981: Elias Canetti, Βρετανός γεννηθείς στη Βουλγαρία. 1980: Czeslaw Milosz, Αμερικανός γεννηθείς στην Πολωνία.