Ο Μικρός Πρίγκιπας και η αλεπού

(Πηγή: Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ Έρευνα-Συγγραφή Αγάθη Ερωτοκρίτου)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

Ο Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ (Antoine de Saint Exupery) γεννήθηκε το 1900 στη Λυών της Γαλλίας και θεωρείται ως ένας από τους πιο σημαντικούς γάλλους συγγραφείς. Ο έρωτας, η λογοτεχνία και η αεροπλοΐα αποτέλεσαν τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της όμορφης και γεμάτης περιπέτεια ζωής του. Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε ξέγνοιαστα και ευτυχισμένα σε ένα υπέροχο οικογενειακό κάστρο παρά τον πρόωρο χαμό του πατέρα του. Η πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα σφραγίζεται από την εφεύρεση του αεροπλάνου, γεγονός που γοητεύει και το μικρό Αντουάν. Χαρακτηριστική είναι η ενέργειά του να προσθέσει στο ποδήλατό του φτερά από χαρτόνι για να το μετατρέψει σε αεροπλάνο! Σε ηλικία 12 ετών πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι με αεροπλάνο. Με την πτήση αυτή ο ενθουσιασμός του θα μεγαλώσει και θα μετατραπεί σε πάθος για πτήσεις. Στο σχολείο ως μαθητής είχε αρκετές αποτυχίες αλλά ποτέ δεν σταμάτησε να προσπαθεί. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειχνε για την αστρολογία και τη λογοτεχνία.

Το 1921 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στην Αεροπορία. Ο σταθμός αυτός της ζωής του ήταν πολύ σημαντικός, αφού εκεί έβαλε στόχο να εκπληρώσει την παιδική του επιθυμία, να γίνει δηλαδή πιλότος. Η επιμονή του τον βοήθησε να πάρει δίπλωμα πιλότου και να εκπαιδευτεί στα στρατιωτικά αεροσκάφη κατακτώντας το βαθμό του ανθυποσμηναγού. Έτσι, το παιδικό του όνειρο πραγματοποιείται! Τα αεροπλάνα και οι πτήσεις που τον ενθουσίαζαν από μικρό παιδί, τώρα θα αποτελέσουν τον τρόπο ζωής του ακολουθώντας το επάγγελμα του πιλότου. Ως πιλότος, έκανε με τα ταξίδια του πιο ενδιαφέρουσα και πλούσια σε περιπέτειες τη ζωή του. Όλες αυτές οι εμπειρίες του θα γίνουν ταυτόχρονα και θέμα του συγγραφικού του έργου. Σε ηλικία 26 ετών εργάστηκε σε ταχυδρομική αεροπορική εταιρεία εκτελώντας την αεροπορική γραμμή Τουλούζη – Καζαμπλάνκα – Ντακάρ. Με κάθε απογείωση του αεροπλάνου, ο Σαιντ Εξυπερύ νιώθει να αρχίζει μια νέα περιπέτεια στον αέρα βλέποντας τη γη από τόσο ψηλά. Η πτήση, ο καιρός, το τοπίο είναι θέματα που αλλάζουν σε κάθε διαδρομή, γεγονός που τον γοητεύει και τον οδηγεί σε μια διαφορετική φιλοσοφία της ζωής. Όλες οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι περιπέτειες κατά τη διάρκεια των πτήσεων καταγράφονται από τον Αντουάν και αποτελούν το περιεχόμενο των βιβλίων του. Λόγω των μεγάλων του ικανοτήτων τοποθετήθηκε στην έρημο, στο ακρωτήριο Juby (γνωστό σήμερα ως Tarfaya) στο Μαρόκο έχοντας ως αποστολή την καλή οργάνωση των ταχυδρομικών αεροπορικών πτήσεων αλλά και να διασώζει τους πιλότους που είχαν ατυχήματα στην έρημο. Η ζωή του εκεί ήταν πολύ δύσκολη εξαιτίας των συνθηκών διαβίωσης αλλά και της αφιλόξενης περιοχής όπου ζούσε, ανάμεσα στην άγρια θάλασσα και την τρομακτική έρημο. Όλες αυτές του οι εμπειρίες παρουσιάζονται στο πρώτο του βιβλίο «Ποστάλι του Νότου».

Στα 29 του χρόνια μετατέθηκε στη Νότιο Αμερική για να οργανώσει τις υπερατλαντικές ταχυδρομικές πτήσεις με την Αργεντινή, τη Χιλή, την Παραγουάη και τη Βραζιλία.

Ήταν ριψοκίνδυνος και με την αγορά ενός μικρού αλλά γρήγορου αεροπλάνου θέλησε να κάνει τη διαδρομή Παρίσι-Σαϊγκόν. Το μεγάλο αυτό ταξίδι που πραγματοποίησε το 1935 μαζί με το μηχανικό αεροπλάνων Αντρέ Πρεβότ, σημαδεύτηκε από μια αναγκαστική προσγείωση στην έρημο της Λιβύης. Είχαν προμήθειες μόνο για μια μέρα με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν από αφυδάτωση. Σώθηκαν μετά από 4 μέρες παραμονής στην αφιλόξενη έρημο, όταν τους περισυνέλεξε ένα καραβάνι βεδουίνων! Ο Σαιντ Εξυπερύ ασχολήθηκε επίσης με τη δημοσιογραφία και με την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία, ανέλαβε να καλύψει δημοσιογραφικά τις εμφύλιες διαμάχες στη Βαρκελώνη. Εκεί ήταν μάρτυρας σκληρών εικόνων του εμφυλίου που τον συγκλόνισαν και ο ίδιος μεταφέρει την ατμόσφαιρα σχολιάζοντας ότι «η εκτέλεση ανθρώπων πυροβολώντας τους έχει μετατραπεί εδώ σε μια καθημερινή ενέργεια». Το 1938, ένα σοβαρό ατύχημα σε μια από τις πτήσεις που πραγματοποιούσε θα του προκαλέσει σοβαρά τραύματα και θα νοσηλευτεί σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο της Νέας Υόρκης. Την επόμενη χρονιά η ανακοίνωση για την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θα τον βρει μακριά από την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια του πολέμου προσφέρει τις υπηρεσίες του στη Γαλλική Πολεμική Αεροπορία και με την πτώση της Γαλλίας και καταφεύγει στις ΗΠΑ. Το 1943 κατατάσσεται στις αεροπορικές δυνάμεις των συμμάχων στη Βόρεια Αφρική παρά την κακή κατάσταση της υγείας του και τη μεγάλη του ηλικία. Κατά την ταραγμένη αυτή περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου καταγγέλλει μέσα από τα βιβλία του την κατάσταση που δημιουργήθηκε. Αυτή την περιόδο είναι που γράφει τα βιβλία «Πιλότος πολέμου», «Γράμμα σε έναν όμηρο» και το κλασικό βιβλίο «Ο Μικρός Πρίγκιπας».

Ο Σαιντ Εξυπερύ εξαφανίστηκε με το αεροπλάνο του στα ανοικτά της Κορσικής στις 31 Ιουλίου 1944, παραμονή της απελευθέρωσης της Γαλλίας. Βρισκόταν στην ένατη και τελευταία του πολεμική αποστολή. Τα αίτια της πτώσης του αεροπλάνου ήταν άγνωστα μέχρι το 2003 όταν βρέθηκαν τα συντρίμμια του αεροπλάνου του στο βυθό της θάλασσας.  Είχε καταρριφθεί από Γερμανικά πυρά.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

1926: Ο αεροπόρος

1929: Ποστάλι του Νότου

1931: Νυχτερινή Πτήση (Βραβείο Φεμίνα, τον ίδιο χρόνο)

1938: Γη των ανθρώπων (έκδοση στην Αμερική με τον τίτλο Άνεμος, Άμμος και Αστέρια)

1942: Πιλότος πολέμου

1943: Γράμμα σε έναν όμηρο

1943: Ο Μικρός Πρίγκιπας

1948: Citadelle, δημοσίευση μετά θάνατον

 Μερικά από τα κρυφά μηνύματα

 του ΜΙΚΡΟΥ ΠΡΙΓΚΙΠΑ

…Ένα άλλο βασικό μήνυμα του βιβλίου, είναι η σημασία που έχει να αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα γύρω του με την καρδιά και την ψυχή, χωρίς να παρασύρεται από όσα απλά βλέπει. Η δυνατότητα να βλέπει κανείς πέρα από την ύλη πέρα από τα δεδομένα, αποτελεί για το συγγραφέα σημαντικό στοιχείο της ζωής των ανθρώπων. Τα πράγματα που αξίζουν βρίσκονται κρυμμένα και επειδή οι άνθρωποι έχουν εμπιστοσύνη στο τι βλέπουν, αυτό τους οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα. Το θέμα αυτό παρουσιάζεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους από τον ίδιο το συγγραφέα. Αρχικά παρουσιάζεται μέσα από τα «σχεδιάσματα» του αφηγητή, που κανείς δεν μπορούσε να δει πέρα από αυτά αλλά μόνο την επιφάνεια με ψυχρή λογική. Τη μεγαλύτερη δυσκολία την αντιμετωπίζουν οι ενήλικες. Αυτοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι απεικονίζει το σχέδιό του διότι βλέπουν μόνο μέχρι την επιφάνεια με γνώμονα τη λογική των ματιών τους και όχι με την καρδιά τους. Το μήνυμα αυτό δίνεται και μέσα από ένα άλλο θέμα που παρουσιάζει ο συγγραφέας όταν αναφέρεται στον Τούρκο αστρονόμο. Οι άνθρωποι έχουν αποτύχει ακόμη και εδώ διότι δεν αντιλαμβάνονται την ουσία και την πραγματικότητα. Στην περίπτωση αυτή, όταν ο Τούρκος αστρονόμος θέλησε να ανακοινώσει την ύπαρξη του αστροειδούς Β-612, κανείς δεν τον πίστεψε διότι η εμφάνισή του δεν ήταν η απαιτούμενη ή η πιο αποδεκτή. Οι ενήλικες έμειναν μόνο στην επιφάνεια, στο τι έβλεπαν τα μάτια τους και με αυτά τα δεδομένα έκριναν και κατάκριναν τον αστρονόμο. Όταν αυτός άλλαξε ρούχα αλλά είπε τα ίδια πράγματα με προηγουμένως, όλοι είπαν ότι είναι σωστός. Στη συνέχεια, το μήνυμα αυτό επανέρχεται για τρίτη φορά μέσα από το μάθημα που δίνει η αλεπού στον πρίγκιπα. «Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια...» εκμυστηρεύεται η αλεπού στο Μικρό Πρίγκιπα. Αυτό αποτελεί και το περιεχόμενο του μαθήματος της αλεπούς αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και το μήνυμα του συγγραφέα προς όλους τους αναγνώστες. Αυτή η σημαντική ικανότητα θα μας βοηθήσει να δούμε την πραγματική ομορφιά ακόμη και στα πιο συνηθισμένα πράγματα.

Το μάθημα που δίνει η αλεπού, «να βλέπεις με την καρδιά», αλλάζει τον τρόπο σκέψης του Μικρού Πρίγκιπα και είναι πλέον έτοιμος να σταματήσει τις περιπλανήσεις του και να επιστρέψει στον πλανήτη του.

Μια άλλη πτυχή του μαθήματος της αλεπούς προς το Μικρό Πρίγκιπα είναι το θέμα της φιλίας και ο τρόπος με τον οποίο κτίζεται.

Η διαδικασία αυτή αφορά το «ημέρωμα» και η αλεπού εξηγεί στο Μικρό Πρίγκιπα τα στοιχεία που πρέπει να την χαρακτηρίζουν. Μια φιλία κτίζεται μέσα από την καλή διάθεση, την αγάπη, την αφοσίωση, την ειλικρίνεια, την εμπιστοσύνη, την κατανόηση και την υπευθυνότητα απέναντι στον άλλο. Τέλος, για να αναπτυχθεί η φιλία θα πρέπει να επενδυθεί χρόνος και ενέργεια. Ο δεσμός που έχει αναπτύξει ο Μικρός Πρίγκιπας με το τριαντάφυλλό του αποτελεί το παράδειγμα μιας σχέσης ζωής. Το μάθημα από την αλεπού βοήθησε το Μικρό Πρίγκιπα να συνειδητοποιήσει πόσο σημαντική είναι η φιλία του με το τριαντάφυλλο με αποτέλεσμα να αποφασίσει να γυρίσει πίσω κοντά του. Γνωρίζει ότι το τριαντάφυλλο του δεν έχει την επιθυμητή συμπεριφορά αλλά αντιλαμβάνεται ότι αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που εσύ προσφέρεις και όχι το αντάλλαγμα που θα σου δοθεί.

Η δημιουργία δεσμών με τις μορφές που συναντά στους διάφορους πλανήτες είναι αδύνατη διότι είναι μόνοι τους και δεν δέχονται κανένα άλλο: ο βασιλιάς θέλει υπηκόους, ο ματαιόδοξος θαυμαστές. Οι άλλοι είναι απορροφημένοι στη ρουτίνα τους και δεν έχουν χρόνο για οτιδήποτε άλλο. Άρα κάτω από αυτά τα δεδομένα είναι αδύνατο να δημιουργηθούν δεσμοί φιλίας. Οι φίλοι είναι μοναδικοί στον κόσμο όπως μοναδικό είναι και οτιδήποτε με το οποίο δημιουργούμε δεσμούς. Μοναδικά πράγματα στον κόσμο είναι αυτά που έχουν για μας σημασία. Ακόμα και ανάμεσα σε άλλα όμοια, εμείς μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε χρησιμοποιώντας την καρδιά μας. Αυτά ξεχωρίζουμε γιατί με αυτά έχουμε δεσμούς. Το τριαντάφυλλο του Μικρού Πρίγκιπα διαφέρει από όλα τα άλλα αν και είναι όμοιο με χιλιάδες άλλα. Αυτό που το κάνει ξεχωριστό είναι ο δεσμός που έχει δημιουργήσει με το Μικρό Πρίγκιπα.