Η ΠΡΩΤΗ ΤΑΙΝΙΑ ΠΟΥ ΓΥΡΙΣΤΗΚΕ ΣΤΗ ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ ΑΠΟ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Δράμα, 88′ , Σαουδική Αραβία 2012, Γλώσσα: Αραβικά

της Χάιφα Αλ Μανσούρ

Όσοι έτυχε να επισκεφθούν πρόσφατα τη Μέση Ανατολή δεν ήταν δύσκολο να αντιληφθούν ότι οι βασικές και στοιχειώδεις αρχές της δημοκρατίας πόρρω απέχουν από  το να γίνουν πράξη, ακόμα και στις περιοχές εκείνες που το κοσμικό στοιχείο συγκρούστηκε με το θεοκρατικό, όπως συνέβη με την αποκαλούμενη Αραβική Άνοιξη. Η Σαουδική Αραβία, με πληθυσμό κοντά στα 30 εκατομμύρια και με ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη (ως αποτέλεσμα των δισεκατομμυρίων δολαρίων που εισρέουν κάθε χρόνο από τη πώληση πετρελαίου),  διατηρεί μια από τις πλέον δεσποτικές μορφές θρησκευτικής προσήλωσης, κι οι διακρίσεις φύλου  θυμίζουν Μεσαίωνα.

Ενώ όλα τα σπίτια διαθέτουν μια τηλεόραση Plasma, την ίδια στιγμή οι κινηματογράφοι στο Ριάντ και στις άλλες μεγάλες πόλεις παραμένουν σφραγισμένοι εδώ και 40 χρόνια. Ένα φεστιβάλ κινηματογράφου που πήγε να γίνει το 2007 κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία, με το μακρύ χέρι του κράτους να θέτει κωλύματα κι εμπόδια στους διοργανωτές.

Με αυτά τα δεδομένα κατά νου είναι εντυπωσιακό το πως τελικά γυρίστηκε η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους στη χώρα , σκηνοθετημένη μάλιστα από γυναίκα, κι όχι μόνο αυτό, αλλά το έργο  είναι ένα μικρό αριστούργημα που θα μπορούσε να φτάσει μέχρι τα Όσκαρ.

Η 40χρονη Χάιφα Αλ Μανσούρ, το 8^ο από τα 12 παιδιά μιας Σαουδαραβικής φαμίλιας, θα χρειαστεί 5 χρόνια για να βρει τη χρηματοδότηση του έργου. Θα κατευθύνει τους ηθοποιούς της μέσα από ένα φορτηγό και δεν θα βγει απ’ αυτό. Γιατί στη Σαουδική Αραβία οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να ταξιδεύουν μόνες χωρίς επιτήρηση. Η ιστορία του έργου συνειρμικά μας οδηγεί στον « Κλέφτη Ποδηλάτων» του Βιτόριο Ντε Σίκα.

Η 11χρονή Wadjda ζει με την οικογένεια της σε ένα προάστιο του Ριάντ. Κάτω από την μακριά μαύρη φούστα, φοράει  μοντέρνα αθλητικά παπούτσια. Στο δωμάτιο της ακούει ποπ μουσική, παίζει  βιντεοπαιχνίδια αλλά θα βρει ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο όταν θα ζητήσει από τη μητέρα της να της αγοράσει ποδήλατο.

Σε κάποιες από τις  μουσουλμανικές χώρες όπως είναι το Ιράν ή η Σαουδική Αραβία, οι γυναίκες ποδηλάτισσες βρίσκονται αντιμέτωπες με τη λεκτική και σωματική βία των ανδρών που θεωρούν ακόμα και σε αυτό ότι απειλείται η κυριαρχία τους.

Η Wadjda δεν θα παραιτηθεί εύκολα του στόχου της και θα χρησιμοποιήσει την πλάγια οδό ενός θρησκευτικού  μαθητικού διαγωνισμού που θα της εξασφάλιζε τα  απαραίτητα χρήματα. Ο θεατής καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας βλέπει βήμα με βήμα όλες τις ενέργειες και τα στάδια που θα βρεθεί η έφηβη ηρωίδα για να κάνει το όνειρό της πραγματικότητα.

Η Χάιφα Αλ Μανσούρ στο συναρπαστικό της ντεμπούτο, θα εφαρμόσει  την τεχνική της αλληγορίας, σήμα κατατεθέν των αντιφρονούντων καλλιτεχνών, και θα περάσει πλαγίως κοινωνικά μηνύματα,  διανθισμένα με χιούμορ και συγκίνηση. Στη Σαουδική Αραβία της μαντίλας και της γυναικείας υποταγής η σκηνοθέτης θα αφήσει να αιωρείται μια χαραμάδα φωτός, ότι αρχίζουν να διαφοροποιούνται κάποιες παγιωμένες θρησκευτικές και κοινωνικές αντιλήψεις. Το σενάριο προσαρμόζεται στη μεγάλη οθόνη με τέτοιο τρόπο που σαφώς θέλει να τονίσει τους αυταρχικούς κανόνες και το ασφυχτικό οριοθετημένο περιβάλλον που διέπουν τη  μη χειραφετημένη συμπεριφορά στο μουσουλμανικό κόσμο. Από την άλλη, δεν απενοχοποιεί και τις ίδιες τις γυναίκες, όπως έπραξε πριν μερικά χρόνια η ιρανη Σιριν Νεσάτ με το φιλμ « Γυναίκες Χωρίς Άντρες».

Η Αλ Μανσούρ θα δει κριτικά  ένα κομμάτι της δικιά της γενιάς των 40άριδων γυναικών,  και θα προβάλει στο κάδρο μια δασκάλα με σαγηνευτική παρουσία και με  μοντέρνο ντύσιμο αλλά με παρωχημένες αντιλήψεις, ταγμένη για να υπηρετεί τις παραδόσεις της χώρας. Θα ειρωνευτεί ταυτόχρονα το πλαίσιο μιας δήθεν ηθικής και μονογαμίας (όλα για τα μάτια του κόσμου) στο προσκήνιο,  αλλά στο παρασκήνιο  το οργιώδες κουτσομπολιό αποκαλύπτει την υποκρισία της ίδιας της κοινωνίας. Η κάμερα της Μανσούρ θα ζώσει κυριολεκτικά τη μικρή Wadjda σε κάθε πλάνο και σε κάθε σκηνή. Δεν αναχαιτίζει ούτε δευτερόλεπτο τις επαναστατικές της παρορμήσεις. Το ποδήλατο είναι το αντικείμενο, είναι το κίνητρο είναι όμως κι ο συμβολισμός, που θα ωθήσει τον τροχό προς τα μπρός για την κοινωνική αλλαγή.

(ΠΗΓΗ:screeneye.net)