Kάθε χρόνο, καταλαβαίνω πάντοτε ότι ήρθε το καλοκαίρι από τη μυρωδιά της νύχτας. Όπως οι νύχτες οι ανοιξιάτικες μυρίζουν υπόσχεση και προσμονή, έτσι και οι καλοκαιρινές έχουν τη δική τους ιδιαίτερη μυρωδιά: είναι η ανάσα της γης που γαληνεύει από τη ζέστη της ημέρας, το νυχτολούλουδο και το γιασεμί, και στις διακοπές, η αλμύρα της θάλασσας που αποκαλύπτει το βράδυ την άλλη της όψη, τη μυστηριακή.
Αυτή τη μυρωδιά που έχουν οι καλοκαιρινές νύχτες τη θυμάμαι από παιδί. Όμορφα ήταν, ποιος να το αρνηθεί, και τα πρωινά του καλοκαιριού με τον ήλιο και το παιχνίδι στη θάλασσα, αλλά η νύχτα ήταν πάντοτε αυτή που έδινε στο καλοκαίρι τη δική του ιδιαίτερη σφραγίδα.
Η μυρωδιά αυτή του καλοκαιριού είναι συνδεδεμένη στη μνήμη μου, από τα παιδικά μου ήδη χρόνια, με τη μυρωδιά του βιβλίου. Του εξωσχολικού βιβλίου.
Βέβαια, το καλοκαίρι δεν είναι η μοναδική εποχή για να διαβάσει το παιδί εξωσχολικά βιβλία. Κάθε εποχή, κάθε στιγμή είναι κατάλληλη για ένα καλό βιβλίο. Όμως το καλοκαίρι υπάρχει περισσότερος χρόνος, υπάρχει ξεγνοιασιά, ελευθερία...
Σε αυτή την τελευταία λέξη θέλω να σταθώ: ελευθερία. Διότι το να παρακινήσουμε, να ενθαρρύνουμε και να βοηθήσουμε το παιδί να πλουτίσει το καλοκαίρι του με το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων είναι σαν να του δείχνουμε και το δρόμο που το οδηγεί να γίνει ελεύθερος άνθρωπος.
Και παρόλο που τα οφέλη του να διαβάζει το παιδί εξωσχολικά βιβλία είναι πολλά -από το ότι αποκτά ευρύτερη καλλιέργεια ως το ότι αναπτύσσει συγκροτημένη σκέψη και λογική κρίση, κι ακόμη καλλιεργεί και τις δικές του εκφραστικές δυνατότητες...- επιτρέψτε μου να επιμείνω τώρα εδώ στο ζήτημα της ελευθερίας.
Ο κάθε συγγραφέας έχει το δικό του ξεχωριστό ύφος γραφής. Άλλη η γραφή του Ιουλίου Βερν, άλλη της Κίρας Σίνου, άλλη του Τριβιζά, άλλη του Στήβενσον, και πάει λέγοντας... Έτσι και το παιδί θα αναπτύξει διαβάζοντας τις δικές του προσωπικές προτιμήσεις, και σιγά –σιγά θα καλλιεργήσει το δικό του ξεχωριστό εκφραστικό ύφος και τη διαφορετικότητά του.
Ακόμη περισσότερο, το παιδί θα καλλιεργήσει τη διαφορετικότητά του μέσα από την επαφή του με τους ίδιους τους χαρακτήρες της παιδικής λογοτεχνίας. Ο κάθε ένας από αυτούς τους ήρωες έχει τα δικά του όνειρα, τη δική του προσωπικότητα. Και το παιδί που μέσα από το καλό βιβλίο γνωρίζει τους διαφορετικούς αυτούς χαρακτήρες, τους ήρωες της παιδικής λογοτεχνίας, απομακρύνεται από την κοινοτοπία. Επιλέγει ελεύθερα ποιους ήρωες προτιμά, με ποιους από αυτούς θα ταυτιστεί για ένα μικρή ή μεγαλύτερο διάστημα στο ωραίο του ταξίδι προς τη γνώση της ζωής. Είναι –πρέπει να το πούμε κι’ αυτό- το αντίθετο από αυτό που κάνει συνήθως η τηλεόραση η οποία καλλιεργεί κατά κύριο λόγο την ομοιομορφία.
Γι’ αυτό, ας αφήσουμε τους χαρακτήρες της παιδικής λογοτεχνίας να συντροφεύσουν τα παιδιά μας στα πιο τρυφερά τους χρόνια, και –γιατί όχι, κάποιοι από αυτούς- σε ολόκληρη τη ζωή τους. Όσα χρόνια κι αν πέρασαν, δεν έπαψα ποτέ να πιστεύω μέσα μου βαθιά πως κάποια ημέρα θα συναντήσω τον πλοίαρχο Νέμο.
Και θα’ θελα πολύ να μάθω τι απέγινε εκείνος ο Τομ Σώγιερ. Και πού τάχα να βρίσκεται σήμερα η Μόμο... Κι αν ο Μαθητευόμενος Μάγος έγινε τελικά μάγος κανονικός, με σπουδαίο ύφος και πολύ –πολύ ψηλό και μυτερό καπέλο. Ήρωες τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Αλλά έχουν όλοι τους ένα κοινό: είναι ήρωες της καλής παιδικής λογοτεχνίας, που η γνωριμία μαζί τους θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη αυτόνομων προσωπικοτήτων. Και, βέβαια, να προσθέσουμε ακόμη εδώ ότι δίπλα στους ήρωες της καλής παιδικής λογοτεχνίας υπάρχουν, και πρέπει να υπάρχουν σαν φάρος αναμμένος για το ταξίδι μικρών και μεγάλων στους απέραντους ωκεανούς της ζωής, οι ήρωες της μυθολογίας.
Διαβάστε, αυτό το καλοκαίρι, ξανά, ελληνική μυθολογία μαζί με το παιδί σας. Η γνωριμία με τους ήρωες της μυθολογίας προετοιμάζει με το καλύτερο δυνατό τρόπο το παιδί για την ενηλικίωση. Το παιδί ακολουθεί ήρωες σαν το Θησέα, τον Ιάσονα, τον Ηρακλή και την Αταλάντη στους άθλους τους οι οποίοι έχουν όφελος για ολόκληρη την κοινότητα, και μαθαίνει με τρόπο αληθινά ψυχαγωγικό πόσο σημαντικό είναι να αναλαμβάνει ευθύνες, πόσο σημαντικό είναι να επιλέγει, σε κάθε στιγμή της ζωής του, την αρετή.
Το σχολικό διάβασμα, δεν ωφελεί να το κρύψουμε, μπορεί κάποιες φορές να γίνεται κουραστικό. Είναι μία υποχρέωση την οποία το παιδί δεν μπορεί βέβαια να αποφύγει. Από τη άλλη, η σχολική μελέτη θα μπορούσε να είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα και ουσιαστική αν υπήρχε ένα περισσότερο ευαισθητοποιημένο εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτό όμως είναι ένα άλλο θέμα. Το διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων είναι, και πρέπει να είναι, κάτι εντελώς διαφορετικό και ξεχωριστό από τη σχολική μελέτη. Το διάβασμα ενός καλού βιβλίου –και αυτό ισχύει και για μικρούς και για μεγάλους- είναι ένα θαυμαστό ταξίδι που θα κάνει τις διακοπές μας πιο πλούσιες σε εμπειρίες, πιο συναρπαστικές, και, ναι, πιο χαρούμενες. Ας μην ξεχάσουμε, λοιπόν, τώρα που έκλεισαν πια τα σχολεία, να πάμε μαζί με τα παιδιά μας μία βόλτα στα βιβλιοπωλεία... Η αναζήτηση του βιβλίου που θα το συναρπάσει είναι για το παιδί το κυνήγι ενός κρυμμένου θησαυρού. Ενός θησαυρού που, αργότερα στη ζωή του, κανείς δεν θα μπορέσει ποτέ να του πάρει πίσω.
Ουρανία Ν. Τουτουντζή
Συγγραφέας
Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου